Прайшлі два
дні, а я ўсё яшчэ не магу вызначыцца з назвай таго стану, у якім нечакана
апынулася на працягу апошняга Фестывалю... Урэшце знайшла. Сёньня сябар Алесь
Кот пажадаў мне ў народзіны “шчасьця праз радасьць бачаньня вынікаў сваёй працы”.
--------------------------------------------
...Фестываль падыходзіць да заканчэньня, я
вяду гамонку з сёняшняй партнёркай па буціку Джудзіт (якая, зманьваючы мінакоў да майго дысплэю з "геніяльнай" тэхнікай, міжчасам ладзіць
мне суцэльнае інтэрвю: а раскажы ты мне, ты робіш спачатку схему, альбо ты потым зарысоўваеш тое,
што навышывала..?), мы назіраем праз вялізнае вакно за надыходам чорнай хмары, а я адчуваю незразумелую, даўно забытую,
нейкую юнацкую ўзнёслую радасьць і намагаюся здаць сабе справу, адкуль яна... Бо насамрэч, я – стомленая, што той выціснуты лімон. Гэтая мітусьня падрыхтоўкі да
Фестывалю, мандраж перад класам, да гэтага я колькі месяцаў была занятая
напісаньнем “Туторыяла” па нізанцы, і яшчэ сьпяшалася да дэдлайну з тым Ружавым
праектам Канадыйскай асацыяцыі – так усё навалілася... ну як заўсёды, зрэшты. У
мяне мусіць быць цяпер звычайны пост-стрэсавы падзёж – а мне чамусьці так
хораша!
Ну, не толькі
ж таму, напэўна, мне так добра (вось і Джудзіт пра гэта кажа), што сёлета
Фестываль выбраўся з паўднёвага, у чатыры паверхі долу, будынка ў будынак
паўночны на апошні паверх, дзе ўся паўночная сьцяна і палова страхі – шкляныя!
Так паветрана, атмасферна сёньня нам тут!
Я думаю аб
тым, што гэтта ж Фестываль зрабіўся для мяне прывычным, амаль руцінай. Я
прыходжу сюды, чапляю беджык, машу-ўсьміхаюся кантралёрам, якія і так ўжо ведаюць
мяне ў твар, вітаюся са знаёмымі – у мяне іх шмат за гады, абдымаюся з сябрамі –
якія шчыра мне радыя, мы жартуем, рагочам... Усё мне тут знаёма, усюды я – свая... Руціна –
але яна такая мне прыемная, менавіта таму, што – руціна :)
... Хто б тады
сказаў, 15 гадоў таму, калі я першы раз сюды трапіла... Я захлынулася тады ад
зьдзіўленьня, захапленьня! Мне здавалася, я апынулася ў чароўным сьвеце з казачнымі
карцінамі, з незвычайнымі, нябачаннымі дзеямі... з жывымі мастакамі, якіх
можна ўбачыць тут, побач. Памятаю, я працісківалася праз натоўп, каб сказаць “хэло”
сваёй улюбёнай дызайнерцы, і можа, калі ўдасца, паведаміць ёй, што я вышыла два
ейных дызайна! Яна мне ўсьміхалася, вітала, пагаварыла са мной – і гэта было
такім дзівам!
... А ж гэтта
цяпер, я сама па гэты бок буціка, і наведвальніцы імкнуцца паразмаўляць са
мной, расказаць пра свае посьпехі, паціснуць руку...
Як, зрэшты, я
люблю цябе, Фестываль! Люблю гэтую ўзнёслую, дабразычлівую атмасферу. Тут во захапляльныя
воклікі аб убачаным шэдэўры, там – купка з пэчўоркам у руках перамаўляецца,
дзеліцца “сакрэтамі” й “штучкамі”. І увесь час -- жарты й рогат -- то тут, то
там (гэта толькі непасьвячоным людзям падаецца, што вышываньне – нудная,
маркотная справа; але мы з вамі ведаем... хранім тайну, які гэта “біг фан”! Канадыйскія майстрыхі
голак – тыя ўвогуле гарэзы-весялухі :)
Не, здаецца, і
гэта яшчэ не галоўная прычына, чаму мне сёньня так радасна...
Еду дахаты з
Фестывалю, цягну свой адвечны “куфар” па каменных джунглях таронтаўскага
даўнтаўну да метро, на дварэ зімна, даждліва, у метро таўкатліва – а ў мяне
ўнутры нешта ўсё пяе, прытанцоўвае, пэўна і з дурнаваценькай усьмешкай на вуснах – ну, чыста як ў юнацтве, калі ты вось толькі
што закахалася і цябе кахаюць...
Гэта быў мой
першы клас на Фестывалі. Я да гэтага рабіла пару варштатаў, але ў прывычным,
сваім асяродку. Рабіла і “дэмо” з навучаньнем для выпадковых мінакоў Фестывалю.
Але клас на Фестывалі – гэта ўжо іншы ўзровень. Па-першае, ты атрымліваеш
ганаровы тытул “teacher” (выкладчык). Па-другое, клас платны – то бок,
навучэнцы плоцяць грошы, і немалыя, за яго. Клас уводзіцца ў расклад Фестывалю
за паўгады ці болей, расклад класаў рэклямуецца ва ўсіх магчымых сродках. Адказнасьць.
Усяго гэтага было мне, невыпраўнай баяке, дастаткова для таго, каб адмаўляцца
ад яго, колькі б мне яго ні прапаноўвалі.
Я ўвогуле не
люблю навучаць (як вышываць, вязаць і т.п.). Для мяне гэта нешта кшталту, як
птушка пачала б навучаць лётаць чарапаху: ну, гэта ж так проста – уздымі крылы...
дзе крылы?.. няма?.. шо, я за цябе махаць мушу?..
Не-не-не, я
люблю самоту, ціхі працэс сумоўя з ніткамі, ці рысаваньня-складаньня
пазлаў-схемак – выцягнуць ногі, кубак кавы побач, можна якісь лёганькі “дзюдзік”
(дэтэктыў) на экран... Толькі студэнтаў мне тут ня трэба. Дык вось, я не люблю
навучаць нават на роднай мове, а тут яшчэ на чужой, дзе ў мяне ці то са
ступару, ці то з узросту (здагадайся, чаго больш) усе патрэбныя зараз і пазарэз
словы з галавы навылёт.
Я дала слабіну
толькі таму, што гэта была Карліна ідэя “зрабіць новы фармат з нашых дэмо”
дзеля сьвяткаваньня 10-годзьдзя ейнага часопіса. Часопіса, які вывеў мяне ў
людзі. “Гэта ж нічога новага для цябе, будзеш рабіць тое ж, што і цяпер рабіла.
Адная розьніца, што ў асобным (як паложана) пакоі”.
Ага, у асобным
пакоі – зачынілі дзьверы, і ты сам-насам з прагнымі вачыма гэных студэнтаў...
Я ўжо
пашкадавала ад самага пачатку гэтай змовы: адміністрацыя заваліла мяне
паперамі, якія я мусіла запаўняць умомант і адпраўляць назад. А паперы – гэта ж
для мяне яшчэ адна засада.
Што праўда,
супакойвала тое, што ў мяне ўжо быў досьвед, я ведала, што і як буду рабіць, гатовыя былі і схемы, і
матэрыялы – я прайшла ўжо шлях да спрошчваньня сваёй праграмы навучаньня (я навучала
людзей, і вучылася ў іх, як прасьцей іх навучаць). Нават слайд-шоў у мяне быў
гатовы, што была падрыхтавала яшчэ для сваёй Таронтаўскай гільдыі.
Я ўсё роўна
заўсёды нярвуюся. А вы – не? ...Зрэшты, я другі раз ужо пайду куды сьмялейшая:
досьвед супакойвае. Так, я вырашыла, буду зноў даваць класы, але ня з гэтай
прычыны, як вы падумаеце. Але пра яе далей...
Пасьля
варштату, напрыканцы таго ж дня я мела размову з Карлай аб сваім класе ды аб
класах увогуле. Мне падалося тады, што гэта неяк несправядліва ў вадносінах да
тых, хто прыйшоў у клас, што яны мусяць плаціць за тое ж самае, што я паказваю
і навучаю проста ў буціку ў якасьці “дэмо”. Я пачувалася няёмка і меркавала,
што больш ня буду даваць класы. Карла між іншага сказала мне тады: “...за гэта
яны і гатовыя плаціць, каб пабачыць цябе, узяць ад цябе лекцыю, пасумоўнічаць з
табой, дакрануцца да жывога дызайнера, урэшце рэшт...”
На наступны
дзень я вярнулася да размовы й сказала Карле, што цалкам зьмяніла сваю думку.
Сапраўды,
удома, без мітусьні, я перабрала ў памяці ўвесь мой “класны” дзень і шмат што
прааналізавала.
С першых
хвілін класа я пачала адчуваць розьніцу. Да мяне прыйшлі людзі цалкам
незнаёмыя. Прышлі яны чыста па абвестцы ў рэклямках. Яны ня ведалі ні мяне, не
бачылі ніколі тае нізанкі, ні рэчаў, вырабленых ёю. І адразу захапілі мяне сваёй цікаўнасьцю!
Яшчэ да пачатку, пакуль я прыладжвала свой лаптоп для прэзентацыі і слайд-шоў,
пасыпаліся пытаньні. Вы толькі ўдумайцеся, ШТО яны пыталіся!
“Вось вы
гаворыце, што гэта – старажытная тэхніка. А гэта праўда, што Беларусь мае тысячагадовую
гісторыю?”
“А вось у
беларускіх арнаментах шмат сымбаляў. А гэтыя два колеры, што спрэс бачым, белы
і чырвоны, што-небудзь таксама значаць?”
У мяне адвальвалася ськівіца. ......!!!......
Гэта азначала,
што яны да класу зрабілі нейкія свае вышукі, хутчэй за ўсё ў інтэрнэце, магчыма
наведвалі мае рэсурсы ў сеціве – здабывалі інфу аб тым, чаго яны хочуць
навучыцца. Рыхтаваліся. Гэта ўжо зусім іншая катэгорыя людзей, чым тая, што
прабягае міма па шэрагах фестывалю і спыняецца выпадкова на нешта незвычайнае,
яркае. І потым гэтак ж выпадкова пра тое забывае.
Гэтых людзей
было прыемна навучаць. Ад пачатку, яны з тымі прагнымі вачыма згрувазьдзіліся
вакол майго лаптопа, паселі на падлозе (наступны раз трэ будзе ўказаць, што мне
патрэбны праектар і экран), лавілі
кожнае слова, падказвалі мне, калі я запіналася. Прыёмы вышываньня яны схоплівалі
з лёту, ня трэба было кожнаму тыкаць пальцам, я ў адным канцы пакою паказваю, у
іншым – ужо ва ўсім разабраліся на слых з тлумачэньняў. Усе закончылі сваю мадэль,
давялося паказваць ім яшчэ “штукі-трукі”. А яны і самі ўжо падкідвалі новыя
ідэі. Часу падалося мала. Хацелася сумавацца яшчэ...
На разьвітаньні
ў маёй ськівіцы зноў была нагода адваліца – мала што яны шчыра выказвалі сваё
захапленьне і самім вышываньнем, і маім выкладаньнем, яны пачалі прасіць мой
аўтаграф на схемы, якія забіралі з сабой. :)
Я пагадзілася,
што Карла мела рацыю. Гэтыя людзі – зусім іншай накіраванасьці. Яны настолькі
выявіліся зацікаўленымі гэтай тэхнікай – “беларускай нізанкай”, што сапраўды
гатовыя плаціць добрыя грошы, каб даведацца падрабязьней, мець поўную
прэзентацыю непасрэдна ад дызайнера, пагутарыць з ім, памацаць жывога ўрэшце
рэшт. Гэта мяне вельмі ўразіла.
Гэта надае мне
надзеі, што ў нізанкі зьявяцца пастаянныя аматары, прыхільнікі, адэпты, урэшце
рэшт. І можа, нават яшчэ новыя дызайнеры.
І гэта значыць,
што тэрмін “BELARUSAN Nizanka” замацуецца цалкам у ангельскай і міжнароднай
тэрміналогіі. Гэтак жа, як Swedish Weaving, Norwegian Hardanger, Ukrainian Merezhka.
Менавіта гэта
і грэе мне душу. Бо пайду я, забудуцца мае дызайны. Згубяцца і тыя мае
вышыванкі, што зроблены ў нізанцы. А тэрмін застанецца навек.
Што яшчэ... У скарбонку
майго настрою пасыпаліся тады і іншыя падзеі на Фестывалі.
Сяброўка па
Гільдыі дызайнераў Марыя, якой я была плакалася ў камізэльку, як я не хачу класа, потым
кажа: “Ты зрабіла гэта! І зрабіла добра!” Я махнула рукой. “Не-не, я ведаю, што
кажу. Тыя студэнткі, што былі ў цябе, потым былі і ў маім класе. Надта хваліліся
ўражаньнямі і захапленьнямі”.
Размова з кіраўнічкай
па буціку Канадыйскага таварыства вышывальніц Ніколь. Кажа, будзем на наступны
год рабіць вялікі “бум” тваёй тэхніцы. Давай, у нашым буціку зробім “дэмо”. І
яшчэ дамо табе цэлы стол для прэзентацыі тваіх работ. І ў Таварыскім часопісе
адмецім тваю тэхніку. Падрыхтуй маленькі, просты дызайн. І на ўсіх сецевых
рэсурсах раскідаем спасылкі на твой “Туторыял”...
Ах, так... “Туторыял”.
Я напісала падрабязны “курс маладога байца”. Па ім можна цалкам навучыцца без
выкладчыка. З ім зрабіўся нейкі нечуваны для мяне “выбух інтэрнэту”: не
пасьпела выкласьці ў сеціва, як пачаліся шалёныя спампоўваньні з розных куткоў сьвету.
Вось яно тое,
што надае мне радаснага настрою, нягледзячы на стому, кепскае надвор’е,
мітусьню гарадоў...
Беларуская
нізанка, калі яшчэ не набыла вялікую папулярнасьць (пакуль што), але ўжо
робіцца вядомай. Значыць, цалкам прапішацца ў заходнім вышывальным доме і будзе тут жыць!
Як ты там,
Алесь, казаў..? “Шчасьце праз радасьць бачаньня вынікаў сваёй працы”...
Зямля мая ня ў
крыўдзе будзе, што я пакінула яе.
19.10.2015
Таронта
