Трэці шлях

Таронта, 2007 г.

"...Калі хочаш нечага папрасіць у Бога -- маеш розныя шляхі да Яго. Па-першае, можаш схадзіць у царкву ды памаліцца. Па-другое, можаш запаліць грамнічную сьвечку; і пакуль агонь гарыць -- маеш час для звароту да Яго... Але ёсьць яшчэ адзін шлях. Наш пракаветны, з даўняе даўніны. Складзі свой ліст да Яго. Не, ня літарамі і не алоўкам. Вазьмі голку з ніткай - і вышый. А замест словаў -- узоры. Усё пра ўсё у тых узорах ёсьць... "
 
    Гэтак некалі прыгаворвала мая бабуля, калі навучала мяне складаць з вышываных крыжыкаў ды ромбікаў узоры, а з узораў -- свае лісты да Бога і гэткім магічным чынам наладжваць сваю повязь з духовым сусьветам.
А можа, і не мая бабка... А можа, і ня мне... Можа, маёй бабцы ейная бабка, калі тая яшчэ была маленькай... А можа, іншая бабка ды ў іншае стагодзьдзе... Можа, гэткім чынам мільёны нашых бабак з века ў век перадавалі наступным пакаленьням сваю няхітрую мудрасьць.

'Дабраславенне'. Нітаграфіка

    Беларусы -- адзіная нацыя ў Эўропе, якая захавала старажытнае сымбалічнае пісьмо, пераклаўшы яго ў вышывальныя арнаменты. Сымбалі, захаваныя ў беларускіх вышыванках, былі агульнымі для эўрапейскага супольніцтва (падобныя ўзоры сустракаюцца і на Ўсходзе і нават на амерыканскім кантыненце), але адно беларусы помняць, што яны азначаюць. З пакаленьня ў пакаленьне, праз веру ў тое, што вышыўка ёсьць магічнай дзеяй, што вышываныя ўзоры -- гэта нашыя лісты ў духовы сусьвет, яны перадавалі значэньне старажытных сымбаляў...
    Беларусы ўважаюць сябе за вышывальніцкую нацыю. І па праву ганарацца сваімі вышывальнымі здабыткамі перад ўсім сьветам. Вышыўка адыграла такую важкую ролю як у матэрыяльным, гэтак і ў духоўным развіцьці нацыі, што сталася нават брэндам нашае культуры, адметнасьць якога не змаглі зьняважыць нават камуністычныя ўлады, знайшоўшы яму месца на дзяржаўным беларускім сьцягу.

Схема для вышыўкі крыжыкам

    І як гэта ні парадаксальна, але сучасныя беларусы ганарацца сваім брэндам, дзеля якога так шчодра напрацавалі продкі, самі ж для ягонага разьвіцьця нічога ня робячы. Беларуская вышыўка неаглядна адстала ў той частцы ўсясьветнага выяўленчага мастацтва, якім сёньня зьяўляецца сучаснае рукадзельле. Я гэта кажу, бо, знаходзячыся тут, на амерыканскім кантыненьце, які можна лічыць цэнтрам сучаснага вышывальнага мастацтва, бачу, якога ўзроўня дасягнула гэтая справа тут. Гэта ня толькі майстэрства ды разнастайнасьць саміх работ. Я па-добраму зайздрошчу дзейнасьці Амерыканскай ды Канадыйскай асацыяцый вышывальніц: у іх і гільдыі, і семінары, і фестывалі, конкурсы, часопісы, вэб-сайты, майстар-класы, (дадам яшчэ і Каралеўскі цэнтар вышыўкі ў Англіі са сваім Каледжам і прыдворнымі вышывальніцамі), інфармацыйныя банкі стыляў і тэхнік з усяго сьвету -- і у рэшце рэшт, якое багатае й цікавае творчае жыцьцё ў тутэйшых вышывальніц! Тым больш, што для занятка вышыўкай ня трэба спецыяльнага таленту -- якое ж гэта дэмакратычнае мастацтва, самы просты спосаб рэалізацыі сваіх творчых памкненьняў! -- любая аматарка можа худа-ладна вышыць для сябе, калі не хапае здольнасьці на прыдумваньне, любы узор па схемах, распрацаваных для ейных паслуг вялікадушнымі дызайнерамі. 

'Берагіня'. Інструкцыя і схема вышыўкі беларускай нізанкай.
І рэклама кампаніі ''Spirit of Belarus''

    Я гэтак жа, як і ўсе, некалі пачынала вышываць па чужых схемах. Аж пакуль мяне як беларуску не зачапіў той факт, што сярод незьлічоных схемаў у крамах між віктарыянскіх, індзейскіх, афрыканскіх, кітайскіх, японскіх, нават расейскіх і шмат іншых матываў няма толькі беларускіх. А што ж павышываць беларусцы? Дзе яны -- лёгка-пазнавальныя беларускія матывы, распрацаваныя для вышыўкі майстэрскай рукой сучаснай дызайнеркі? Такія, каб любая Дональдзіха-Макдональдзіха ў краме магла ледзь кінуўшы вокам сказаць: "А, ведаю... гэта – беларускае", і зрэшты набыць яго, спакусіўшыся на цікавую наватарскую тэхніку. 

    Дый а якія яны -- беларускія матывы наагул?

    Тут, напэўна, я мушу зрабіць невялічкі адступ, каб удакладніць сваю думку ангельскім словам імідж. Вы пагодзіцеся сам мной, што для кожнае краіны (культуры, этнаса) склаўся ў сьвеце вобразна-мастацкі імідж. Вось глядзіце. Што на розум прыходзіць чалавеку, калі чуе слова “Японія”? Пэўна ж, галінку сакуры, дзяўчыну з веерам ў даўгаполым капялюшы, дліннай квятастай сукенцы. Нехта ўзгадае маляванкі баціка, нехта – яшчэ вершы хоку. А пры слове – “Перу”? Ага: шчымлівую мелёдыю, вялізнае пончо,  і яшчэ больш шырачэзны капялюш. Пры слове “Кітай” памяць кожнага абпальваюць чырвона-залатыя цмокі. Прыклады можна прыводзіць столькі доўга, колькі ў сьвеце набярэцца краін.  

'Грамнічная сьвечка'.
Тэхніка ''хардангер''

    Дык а што ж Беларусь? Што ва ўсім сьвеце людзі згадваюць пры слове Беларусь? ...Мы, эмігранты, вельмі добра ведаем, што... Так-так, Беларусь згубілася недзе на прасторах неагляднай Эўропы -- маленькая невядомая краіна памерам з метраполію Англію з загадкавай культурай, векам са старажытную індускую... 
    Сорамна прызнацца, але, пэўна, гэта і добра, што на амерыканскім кантыненьце ўсё яшчэ ня ведаюць, якая такая вышывальніцкая нацыя са сваім ганаровым брэндам існуе ў сьвеце. Бо ў іншым выпадку нам давядзецца прадставіць на пахвальбу свае дасягненьні -- павыцягваем з куфраў прабабкіны "крыжыкі" ды "гладзі"... і што ж? ...А нам скажуць: "Та цю-у-у.... крыжыкі мы ўжо бачылі, гэтак яшчэ нашыя бабці вышывалі. Пакажыце, што ў вас новенькага. Мо ў вас новае "баргела" ёсьць? А мо ў "белым-па-белым" якась па-хітраму дзіркі робіце? А мо завітастыя якісь швы ў "чорным-па-белым" маеце? Што ў вас адметнага? Дзе вашыя сучасныя творы?"
    Бадай, я тут мушу зноў адступіцца ды зрабіць-такі ніжэйшы паклон нашым прабабкам. Ведалі, ці ня ведалі яны, які знакавы закід у будучыню зрабілі, гэтак упарта зьберагаючы вышываньнем старажытнае сымбалічнае пісьмо ды назапасіўшы ім тыя куфры, каб была патомкам нагода вышывальніцкай нацыяй звацца. Здаецца, праўда, маркотна цяпер іхным душам у нябёсах глядзець на тое, як мы іхную традыцыю ўзялі раптам ды кінулі. Але гэтае рунічнае пісьмо, захаванае ў па-мастацку гарманічных арнаментах рукамі простых сялянак, -- і можа стацца тым адметным, што мы можам выкарыстаць для стварэньня ўстойлівага, лёгка-пазнавальнага беларускага іміджа. 

     Вышывальніцкі сьвет даўно ўжо перажыў выдаткі "навуковага й тэхнічнага ХХ стагодзьдзя", што моцна быў ляпнуў па руках рукадзельніц сваім прагрэсам. Рукадзельніцы Захаду, зьяднаўшыся і разам захаваўшы адданасьць любімаму занятку, узроўнем свайго майстэрства, віртуознасьцю тэхнік, разнастайнасьцю ды прагажосьцю сваіх работ далёка пераасягнулі машынную вытворчасьць, давёўшы права вышываньню (ды й іншым відам рукадзельля) заняць пачэснае месца сярод ужо не рамёстваў, але -- высокага мастацтва. 

Улётка дызайнерскай кампаніі ''Spirit of Belarus''

     Мае работы -- гэта толькі спроба правесьці першую выведку ў гэтым моры сучаснага вышывальнага мастацтва, улучыць у яго беларускую адметнасьць, каб сьвет яе заўважыў, ацаніў, прыняў у сваю супольнасьць. Я ведаю, што за мной прыдуць іншыя, больш таленавітыя, творчыя, маладыя й дзёрзкія -- і давядуць сьвету, што вышывальніцкая Беларусь жыве! Ёй ёсьць што паказаць: вытанчаныя па прыгажосьці, фантастычныя па складанасьці, мудрагелістыя ды загадкавыя, і ў той жа час асьвечаныя ўсім духоўным жыцьцём нашых продкаў -- нашыя беларускія арнаменты. Тут бязьмежнае поле для дасьледаваньняў навукоўцам, а нам, мастакам -- для натхненьня ды рэалізацыі сваіх творчых памкненьняў. Давайце падымем наш брэнд так высока, каб яго сапраўды было відаць адусюль!
     Я ўжо пачала.

Toronto, 2007

  

          

Ліст ад Мэры Уэл (Mary Wahl)

Мая сяброўка па іголцы Мэры Уэл ( Mary Wahl) узгадала, што ў мяне ёсьць нагода адзначыцца: 5 год, як я заснавала сваю мастацка-дызайнерскую кампанію "Spirit of Belarus".
Няма ў мяне спецыфічнай даты заснаваньня - усё нараджалася спантанна. Але ўсё ж гэтае пяцігодзьдзе я адлічваю ад таго, як пад гэтым брэндам пачалося маё супрацоўніцтва з часопісам "A Needle Pulling Thread".
А ў Таронтаўскую гільдыю вышвальніц я прыйшла, калі дакладна, не 10, а 9 год таму. Дату буду спраўляць налета (трэба на гэты раз неяк падрыхтавацца ўсё ж ). У 2005 годзе я зьявілася ў Гільдыі. Гэта я дакладна памятаю, бо гэта быў вельмі ўдалы час, бо якраз ў той год, ў травені, Гільдыя прымала ў сябе, у Таронта, штогадовы ўсеканадыйскі Семінар. І я была шчасьлівая бачыць усю "кухню" падрыхтоўкі, а затым мне яшчэ пашэньціла: арганізатыры забыліся запрасіць фатографа, я прапанавала свае паслугі - і вуаля! - я мела пропуск на ўсе падзеі Семінара й нават на заключны банкет! Вось там, на Семінары, падчас шоў-выставы работ сябраў Канадыйскай асацыяцыі вышывальніц, мы з Мэры і пасябравалі: яна была арганізатарам гэнай і наглядальніцай там цягам некалькіх дзён, а я там рабіла здымкі кожнай работы і дапамагала Мэры.
Зрэшты, мушу дабавіць свае падзякі ўсім таваркам па Гільдыі: мне на гэтай выставе на Семінары зрабілі асобны куток-дысплей з маімі работамі пад назвай "Impressions of Belarus" -- вось так яны прынялі "зялёнага новапрыбыша"... Але аб усім гэтым - наступным разам, налета, на дзесяцігодзьдзе...
А сёньня -- ліст-артыкул маёй сяброўкі Мэры, які яна даслала на бізнэс-старонку кампаніі "Spirit of Belarus". Я падаю пераклад на беларускую мову (лінк на арыгінал - ніжэй).
Мушу яшчэ сказаць пару слоў пра аўтара. Мэры Уэл -- майстрыха-дызайнер у вышыўцы, у пэчўорку і вырабленьні лялек. Сябра многіх спецыялізаваных гільдый. Былая старшыня Таронтаўскай гільдыі вышвальніц. Пераможца шматлікіх конкурсаў, уладальніца шматлікіх узнагарод... Я ганаруся сваім сяброўствам з ёй. А сёньня ўдзячна ёй за такі ліст і за тое, што нагадала мне пра мой маленькі юбілей 

www.facebook.com/SoB.designs/posts/464517273651797  

Ліст ад Мэры Уэл (Mary Wahl)

 

"Споўнілася 5 год ад таго часу, як мая сяброўка Ірына заснавала сваю дызайнерскую кампанію "Spirit of Belarus". Дзесяць год таму яна прыйшла ў Таронтаўскую гільдыю вышывальніц. І вось я хачу сказаць некалькі словаў аб ёй -- маёй добрай сяброўцы Ірыне.
Ірына - вельмі творчая асоба. Мяне вабяць ейныя вышыванкі й дызайны, якія заснаваныя на вобразах ейнай роднай беларускай культуры. 
Мы пазнаёміліся зь ёй на паседжаньнях Таронтаўскай гільдыі вышывальніц, калі яна прыйшла да нас. Мы ўдвох пасябравалі, бо я часта падвозіла яе да бліжэйшай станцыі метро. Праз гады было вельмі цікава назіраць, наколькі цудоўна яна палагаецца на сваю нацыянальную спадчыну ва ўсім, што яна робіць. І гэта ўсё негледзячы на тое, што яна так даўно не была на радзіме, нават на візыт.
У травені 2005 на сяброўскай выставе падчас Семінару, які штогод ладзіць Канадыйская асацыяцыя вышывальніц, Ірына прадставіла дысплей са сваімі работамі. Гэта была першая для яе магчымасьць паказаць сябрам Асацыяцыі ды іншым тое, што яна можа рабіць. Гэта былі работы ў стылізаваных дызайнах, заснаваных на нацыянальных арнаментах. Куток з ейнымі работамі настолькі прывабліваў людзей такім кшталтам традыцыйнай этнічнай вышыўкі, дагэтуль невядомай канадыйскім рукадзельніцам. І тады яна вырашыла працаваць цалкам са сваімі нацыянальнымі матывамі. З другога боку, яна прагна хацела навучыцца новым тэхнікам. Такім чынам і нарадзіўся ейны собскі адметны стыль этна-мадэрн: унікальны, прывабны - зусім не падобны на тое, што мы прывыклі бачыць. Ейныя вышыванкі сапраўды прыгожыя! Ейныя чароўныя беларускія дызайны вельмі прыемныя для вышываньня. Вось таму Ірына вырашыла скарыстаць сваё дызайнерскае майстэрсва для таго, каб рабіць схемы для іншых і заснавала сваю кампанію. 
Асабіста я атрымліваю асалоду ад ейных дызайнаў, зробленых у нацыянальным лубочным стылі. Яны заснаваны на старых вобразах і гісторыях, якія для нас ёсьць вельмі незвычайнымі і прывабнымі, бо цікава знаёміцца з новым падчас вышываньня.
А яшчэ Ірына дае класы. Вось напрыклад, у краме "Gitta's", дзе прадаюцца ейныя дызайны. Тут яна рабіла варштаты па ейных дазайнах. У студзені 2014 яна навучала нас, дзённую групу Таронтаўскай гільдыі, як вышываць беларускай тэхнікай "нізанка" на прыкладзе сваіх дызайнаў. Усе былі вельмі задаволеныя гэтым варштатам, у многіх у выніку атрымаліся закончаныя вырабы. Нізанка -- гэта адзін з відаў арнаментальнага выпляценьня на тканіне. Ірына зрабіла нам слайд-шоў, на якім мы ўбачылі такія прыгожыя традыцыйныя беларускія ўзоры, вельмі мудрагелістыя, але насамрэч, робяцца яны проста. Некаторыя зь іх ствараюць аптычны эфект. Такія ўзоры вышываліся на адзеньні, посьцілках, паясах, яшчэ на рушніках, дзе яны гралі сваю ролю ў старажытных язычніцкіх рытуалах і г.д. У гэтай тэхніцы няма вузлоў, а ўзор выглядае слушна з абаіх бакоў.
У дадатак да вышываньня, Ірына яшчэ ёсьць цудоўным фатографам. Я захапляюся ейнымі здымкамі. Ведаю, яна выйграла некалькі прызоў у фатаграфіі. У яе ёсьць сын, ён -- выдатны спартовец-роварнік. Разам з ім ды ягоным роварам Ірына шмат вандруе, здымаючы ўсё на сваім шляху. 
Схемы да Ірыніных дызайнаў ёсьць у продажы. Вы можаце іх знайсьці на ейным веб-сайце ды ў двух ейных он-лайн крамах.

Мэры Уэл (Mary Wahl)
2 травеня 2014.
https://www.facebook.com/SoB.designs/posts/464517273651797

Першы беларускі варштат па вышыўцы ў Канадзе

8 травеня 2013 адбыўся мой першы майстар-клас па беларускай традыцыйнай тэхніцы вышыўкі “нізанка”. 
     Цешуся меркаваньнем, што гэта – першы ў гісторыі беларускі майстар-клас у Канадзе. Прынамсі, мне пра такія невядома. Сьведчу нават па тым, што пра беларускую вышыванку наагул у Канадзе (мяркую і ў Амерыцы) нічога не вядома. Не было вядома да гэтага часу. 
     Яшчэ цешуся надзеяй, што "нізанка" зойме сваё пачэснае мейсца сярод дзейных вышывальных тэхнік, а назва "Nizanka - Belarusan Wicker Stitch" (гэтак я ператлумачыла "нізанку" ў ангельскую мову) ад цяпер і назаўжды замацуецца сярод іншых унікальных нацыяныльных назваў, што ўвайшлі ў інтэрнацыянальную тэрміналогію, такіх як "Huck – Swedish Weaving” (швэцкая тканка), “Ukrainian Merezhka” (украінская мярежка), “Norwegian Hardanger” (нарвэскі хардангер), “German Schwalm” (нямецкі швалм), “Romanian Lace” (румынкія карункі), “Japanese Sashico” (японскае сашыкó) ды шмат іншых. 
     Дзякуй Катрыне Элісан (Kathrin Ellison) – гаспадыне крамы-студыі “Gitta’s” – за запрашэньне прыняць удзел у праграме “Дызайнер месяца”. Успрымаю за гонар варункавацца ў такім мерапрыемстве разам з такімі вядомымі на ўвесь амерыканскі кантынент канадыйскімі віртуозамі “залатыя рукі”, як Каралін Мітчэл (Caroline Mitchel), Лінда Лачэнс (Linda Lachance), Барбара Керш’ю (Barbara Kerschew) ды іншымі. Ганаруся і асабістым знаёмствам з імі. 
     Дзякуй Катрын за арганізацыю маёй персанальнай выставы і майстар-класаў па нізанцы. Я вельмі ўсьцешана ейным захапленьнем нізанкай і тым, як яна перадае яго сваім сяброўкам па іголцы. 
     Дык вось, майстар-клас. Першыя свае дызайны ў тэхніцы нізанка я прадэманстравала яшчэ ўзімку на паседжаньні Таронтаўскай гільдыі, дзе яны выклікалі вялізны ажыятаж і настойлівыя (нават агрэсіўныя  ) патрабаваньні майстар-класу. Настойлівыя, бо ўсе ведаюць, што лекцыяў я не даю; лічу сябе адно мастаком-дызайнерам, але ніяк не настаўнікам. І зноў жа дзякуючы асабістай “псіхалагічнай рабоце” нада мной Катрыны і маёй сяброўцы Ікі Якавіч (Ietje Jakovich), я такі набралася рашучасьці. Пры ўмове, што Іка мне дапаможа, бо яна амаль што самы спрактыкаваны ў гэтай справе экспэрт, што яна будзе гаварыць і паказваць, паказваць і тлумачыць, а я - глядзець і навучацца, як гаварыць.... 
     Адмыслова для майстар-класу я падрыхтавала нескладаныя – для пачаткоўцаў – дызайны: закладкі, невялічкія пано, абярэгі – і, зразумела, схемы з інструкцыямі. А Катрын забясьпечыла “матэрыяльнай базай”: тканіну, ніткі, голкі. Ну, і што ж ... Майстар-клас адбыўся! Усё аказалася ня так і страшна ))). 
     Як мяне тады падбазёрвалі мае першыя студэнткі – гэтта значна прасьцей рабіць першыя лекцыі ў камернай абстаноўцы, сярод сябровак, якія і дапамогуць самі і падкажуць. Трэба сказаць, што і дапамога Ікі не спатрэбілася. Яна, зрэшты, спазьнілася (падазраю, што наўмысна!) і мне давялося пачынаць самой. Спачатку я расказала сваю гісторыю, як я сама для сябе адкрыла нізанку (я, дарэчы - такі не экспэрт; сама яшчэ ўсё вучуся, вучуся...), расказала пра гісторыю тэхнікі, паказала на планшэце (хвала высокім тэхналогіям!) здымкі арыгінальных работ, старажытных і сучасных вырабаў. Ну, і тады пачалася праца з іголкамі ды ніткамі... Іка з Катрын мне потым гаварылі, што майстар-клас прайшоў надзіва натхнёна і рупліва: адна з навучэнак нават управілася з усім дызайнам (астатнія забралі дахаты, некаторыя потым далі мне справаздачу праз інтэрнэт, што пасьпяхова закончылі работу). Усім вельмі спадабалася, усе выявілі жаданьне працягнуць навучаньне з больш складанымі схемамі на наступным майстар-класе, які мы плануем на 25 травеня. Я цяпер сьпешна рыхтую дызайны і мадэлі для сурвэтак і невялікіх настольнікаў. 
     Вось такія мае ўражаньні ад майго першага майстар-класа. Наагул было цікава, дружна і весела.

яшчэ:
https://www.facebook.com/iryna.varabei/posts/364488223663071?stream_ref=10
http://gittas-kathrin.blogspot.ca/2013/05/designer-of-month-iryna-varabei.html
http://gittas-kathrin.blogspot.ca/2013/05/stitch-night-with-iryna-varabei.html

     

 
 

Варштат па беларускай тэхніцы "нізанка" ў Таронтаўскай гільдыі вышывальніц

Гэты дзень надарыўся адметным. Адзін з тых, што не забываюцца.

Варштат па беларускай тэхніцы нізанка (процяг) ў маёй роднай Таронтаўскай гільдыі вышывальніц.

 Не самая вялікая бяда, што гэта – другога студзеня :). Але падступства палягала ў тым, што надоечы па Таронта прайшоўся найбуйнейшы ледзяны дождж, што павыбіваў электрыку ўсяму гораду на некалькі дзён. У будынку, дзе звычайна адбываюцца зборкі Гільдыі, ляснуў бойлер і цяпла, натуральна, не было. На двары -15. Так што вось вам карцінка: жанкі ў
футрах, дохаўках, швэдарах сядзяць, утрапёна нешта шыюць, падбадзёрваючы кпінамі адна адну: “Вышывай шпарка! Хуценька! Шавяліся! Чым жвавей – тым цяплей!”

А калі ўжо сур’ёзна... Мы ж чакалі на гэты варштат яшчэ зь вясны, як ён быў запланаваны. І хто б мог сабе ўявіць, што (мала для мяне другога студзеня...) вываліцца зь нябеснага офісу такая перашкода нашай пачэснай справе. Але людзей надзіва прыйшло шмат. Пакуль зьбіраліся, адусюль чую нешта кшталту: “Го-о.. не дачакаюся!”

Да ладна... ) Ня так і страшна ўсё было. Нават цудоўна! Будзе што ўспомніць.

Усю праграму мы выканалі (пакуль ня зьмерзлі канчаткова..:). Я зрабіла слайд-шоў, расказала, як, чаму і дзе выкарыстоўвалася нізанка з пракаветных часоў, падмацавала расповед фатаграфіямі, дэманструючы прыгажосьць і вялізную колькасьць узораў у гэтай тэхніцы. І абавязкава – для заахвочваньня – здымкі сучасных, нават мадэрновых, вырабаў, улучна з мамімі собскімі дызайнамі (зрэшты, гэныя былі ў наяўнасьці). Тады раздалі брашуры з інструкцыямі і схемамі. На першы раз мы мелі зрабіць нескладаную па выкананьню закладку майго дызайна. Іка Якавіч, як заўсёды, як яна гэта ўмее цудоўна, па-настаўніцку, бы ў детсадочку, з тупаньнем нагамі, маханьнем пальцам для большай яснасьці,  пачала з падрабязных тлумачэньняў у якую дзюрку ўтыкнуць першую голку. І... работа пайшла.  ... На гэтым мейсцы мушу шчыра падзячыць  маёй сяброцы Іке, якая чарговы раз так шмат мне дапамагла: і начыньне (тканіну, ніткі) падрыхтавала, і тэкст мой ангельскі адрэдагавала.. Ня ведаю, што б без яе рабіла наагул... :)

Напрыканцы парасхваталі й апошнія брашуры са схемаі - “для сябровак”. То мы вырашылі для тых, хто адсутнічаў, і тых, хто дома сам не ўправіцца закончыць праект,  працягнуць/паўтарыць варштат на нашым альтэрнатыўным паседжаньні праз два тыдні.  

ANPT. Fall 2010. Harvest Feast

ANPT. Fall 2010. Harvest Feast 

-публікацыя ў часопісе-

бачына 58

"Дываны традыцыйна служылі спосабам і скласьці малітву за добры ўраджай, і выказаць падзяку Маці-зямлі. Для майго вышыванага мініятурнага дыванка “Дажынкі” я перанесла сымбалі, якія звычайна вышываліся крыжыкам, у новую тэхніку ў стылі “баргела”.

 "Гэтая вышыванка зьнітоўвае ў вадно  расповеды аб маёй краіне Беларусь. Вось – ураджай жыта, сабраны з поля, якое ляжыць сярод лясоў. Сельская гаспадарка – гэта тое, чым жылі мае продкі. Уся культуры Беларусі вядзе свае карані ад земляробства, і усе нашыя звычаі і традыцыі заснаваны на ім. Усе сьвяты, фальклор і мастацтва былі зьвязаныя з сезонным каляндарам, выявамі земляробчай працы й прыроды. Беларус кладзецца спаць і прачынаецца з адной думкамі аб кавалку сваёй зямлі. Зямля для беларуса ёсьць жывой істотай, да якой ён зьвяртаецца ў сваіх малітвах. Ён кліча яе пяшчотна “зямля-матухна” й рупіцца аб ёй, як клапатлівы сын. Ён кліча яе паважна “зямля-карміцелька” ў надзеі, што яна аддзячыць яму добрым ураджаем. Галоўны дар зямлі – гэта хлеб. У беларускім сьвеце хлеб мае адметны статус. Мы гаворым: “хлеб сьвяты”, “хлеб – пачатак пачаткаў”, “хлеб – усяму галава”. Для хлеба адведзена самае пачэснае мейсца ў хаце, побач з іконай, загорнуты ў лепшы вышываны рушнік.

Беларусы пакланяюцца Ярыле – богу ў іхнай міталогіі. Ён прыводзіць Вясну у іхны край, адмыкаючы яе адмысловым ключом. Ён клапоціцца аб пасеве, наглядае за ростам і забясьпечвае ўраджай. Ён – самы моцны бог, што гаспадарыць на Мацеры-зямлі. Ярыла той, хто некалі спыніў качавое жыцьцё людзей і пераканаў іх не палягацца на сілы прыроды, а вырошчваць самім сродкі жыцьця. Навучыўшы людзей апрацоўваць зямлю, ён прынёс чалавецтву земляробства.

Беларускія вышываныя сымбалі нясуць у сабе старажытныя і сучасныя сьветаўяўленьні і веды аб сусьвеце. Ключом да беларускіх арнаментаў зьяўляецца разуменьне таго, што гэтыя геаметрычныя ўзоры некалі пачыналіся як піктаграмы для перадачы інфармацыі ў час, калі яшчэ не было пісьменства. Беларусы зьбераглі старажытнае арыйскае сымбалічнае пісьмо, стылізаваўшы яго ў арнаментальную вышыўку."

"Сымбалі, якія я выкарыстала ў гэтай вышыванцы:

1. Бог ураджаю Жыцень (ад слова “жыцьцё).

1а. Мой варыянт бога ўраджаю.

2.  Жытні колас.

2а. Бог ураджаю, па-беларуску гучыць як “рай”.

Гэты сымбаль звычайна зьяўляецца ў вяночку, у маім кіліме вяночак – зялёнага колеру.

3. Рог – старажытны сымбаль багацьця й дабрабыту. Бярэ сваё значэньне ад статку, які некалі служыў у якасьці грошай.

3а. Адзін са спосабаў стылізаваць выяву рога.

Беларусы вераць, што, пакуль твае рукі вышываюць, тваё сэрца гаворыць з Богам. Вышываныя сымбалі – гэта сродак размовы з духовым сьветам."

бачына 59

“Імпэт зачышчае ляды й засейвае цаліну фантазіі, каб сабраць ураджай з палёў мастацтва.” – Осьцін О’Маллей

“Reason clears and plants the wilderness of the imagination to harvest the wheat of art.” – Austin O’Malley   

     Набыць схему на Etsy

        Іншыя публікацыі ў ANPT

ANPT. Summer 2010. Home Sense

ANPT. Summer 2010. Home Sense

-публікацыя ў часопісе-

Бачына 3

"Ірына Варабей была прадстаўленая ў нашым вясеньнім выпуску з праектам, што называўся Ripples on Water, a Spring, які зьвяртаўся да традыцыйнай беларускай вышыўцы. Зараз прапануем вам схему крыжыкам Home Sense у народным стылі і тыповых беларускіх колерах. У наступным нумары Fall 2010 будзе наступная прывабная схема ў тэхніцы нітаграфікі ад Ірыны Варабей."

 Бачына 63

Home Sense (Утульнасьць хаты)

"Паходжаньне назвы “Беларусь” дагэтуль яшчэ дакладна ня вызначана. Адныя навукоўцы ўважаюць, што “белы” ў старажытных славянскіх мовах азначала “чысты, вольны”, тлумачачы тымсамым, што такое вызначэньне краіна атрымала таму, што так і не была зваяваная ці акупаваная Залатой Ардой, тымчасам як усе ейныя суседзі былі.

Іншыя ж лічаць, што гэтая назва нашмат старэйшая. Народ гэтае краіны быў абазначаны “белым” за любімы колер сваіх адзеньняў. Беларусы не фарбавалі свае даматканыя вырабы, ім падабаўся натуральны выгляд свайго роднага ільну, каторы чым болей яго мылі, тым бялейшым ён рабіўся. Адно, што яны ўпрыгожвалі свае белыя адзеньні ды посьцілкі чырвонай вышыўкай. Белы ды чырвоны – колеры, што праз стагодзьдзі захоўваліся ў традыцыйнай вышыўцы -- зрабіліся для беларусаў складнікам іхнага нацыянальнага багацьця, што і ёсьць прадстаўленым у іхным нацыянальным сцягу.

Home Sense – пано з жыцьцярадасным трыпціхам, створанае дызайнеркай Ірынай Варабей. Схемы дзвюх іншых карцінак можна замовіць ад самой дызайнеркі. Ва ўсіх схемах ужытыя аднолькавыя колеры нітак." 

Буклеты са схемамі можна набыць тут 

   









 Іншыя публікацыі ў ANPT

Першая публікацыя. ANPT. Spring 2010. Ripples On Water, A Spring

 Я сама сабе сьвяткую юбілей. :)
Пяць гадоў таму, увосень 2008 г., падчас чарговага Фестывалю рукатвораў (CrearivFestival) мая сяброўка па Таронтаўскай гільдыі Іка Якавіч пазнаёміла мяне з рэдактаркай часопіса Карлай Каноніка. Вось ад гэтага часу я і адлічваю пачатак маёй мастацка-дызайнерскай кампаніі "Spirit of Belarus". Тры гады працы (ад майго ўступу ў Гільдыю) стварэньня такой-сякой калекцыі ды падрыхтоўкі буклетаў са схемамі для карыстальнікаў пад пільным даглядам той жа Ікі я ўлічваць ня буду. Памятаецца, што на прыдумваньне назвы брэнда пайшоў амаль што год (хаця, што там прыдумваць: самае геніяльнае ўсё проста, .. хацелася арыгінальнага, але .. ня тая публіка -- у назве абавязкава мусіла прысутнічаць слова Беларусь).
Я памятаю, як у Карлы акругліліся й зайскрыліся вочы, як яна перагледзела мае буклеты. Схапіла іх у ахапку, сказала: Тое, што трэба! Будзем публікаваць!
Праўда, ня так усё і хутка. У часопісе ўсё распісана на гады, таму маю першую публікацыю прызначылі на паўтары гады наперад, на вясну 2010.
Як я была ўсхваляваная! Я такога нават і не чакала ў сваім жыцьці - публікацыя ў канадыйскім часопісе! Першы беларускі брэнд у Канадзе! Прызнаная канадыйцамі беларуская кампанія, што працуе на беларускай тэме! -- і ... гэта ўсё пра мяне?
Як доўга цягнуліся гэтыя паўтары гады! А мне нават не было с кім падзяліцца -- ніхто не разумеў, чым я там займаюся... Цяпер ужо здаецца, раз-два - прайшлі гада ). Ад першай публікаццыі прайшо 4 гады, і ў мяне іх ужо - 13 - публікацый, і я ўжо - сталы кантрыбутар часопіса, маю сваіх аматараў, якія чакаюць маіх наступных работ, кампанію "Spirit of Belarus" ведае ўся Канада і, мяркую, шмат хто ў Штатах.
Каб не цягнуць гісторыю доўга... бо, я ж хацела проста падаць зьмесьціва той першай публікацыі. Ну што ж - вуаля! Далей - літаральны пераклад з часопіса.

A Needle Pulling Thread, Spring 2010, бачына 41

Кругі на вадзе. Крыніца

"У вышыўцы існуе шмат відаў і стыляў, і ў кожнага свае швы ды унікальная тэхніка, якія іх і розняць. У гэтым праекце, майстрыхі змогуць паспрабаваць свае іголкі ў беларускай вышыўцы, у традыцыйных стылях з Беларусі. Графічны, геамерычны ўзор гэтай работы нагадвае нам мудрагелістасьць тканых посьцілак ды прыгажосьць габеленаў з 1800-х.

“Беларусы ўважаюць, што вышыўка – гэта магічная дзея, -- гаворыць дызайнерка Ірына Варабей. – Гэта шлях стасункаў з духовым сусьветам.” Старажытныя геаметрычныя ўзоры і знакі зьяўляюцца адным з відаў сымбалічнага пісьма, які спалучае таго, хто вышывае, з духовым сусьветам.

Ірына кажа, што беларусы нейкім чынам згубілі цікавасьць да вышываньня, пачынаючы з 1960-х, таму яна вырашыла зрабіцца тым чыньнікам, што змог бы натхніць ды спанукнуць сваіх суайчыньнікаў далучыцца да гэтага віду духоўнага мастацтва.

У беларускай традыцыйнай вышыўцы ўжываліся зазвычай няшмат тэхнік: гэта – крыжык, гладзь, белым-па-белым, элементы чорным-па-белым; ды і выкарыстоўвалі іх у кожным дызайне паасобку.

Ірына кажа, што хаця гэты праект для майстрых сярэдняга ўзроўня, але пры гэтым вышывальніца мусіць умець чытаць па схеме.

“Я паспрабавала стварыць нешта, што можна вышыць “лёгка ды хутка”, – тлумачыць Ірына. – Хаця для спалучэньня асобных сегментаў у цэльны ўзор спатрабуе ад выканаўцы нейкага ўмельства.”

Ірына пачала рабіць свае собскія дызайны, калі пабачыла, што ў Канадзе няма беларускіх схемаў для вышыўкі. Для стварэньня сваіх дызайнаў яе натхняюць і беларускія арнаменты, і разнастайнасьць вышывальных тэхнік, што выкарыстоўваюць канадыйскія вышывальніцы, а яшчэ сяброўская, творчая атмасфера сярод сваіх таварак па Таронтаўскай гільдыі вышывальніц. Яна кажа, што жыве ў сьвеце беларускіх вобразаў, узораў, тымчасам і новых вышывальных тэхнік, і што ўсё гэтае “выройваецца” у ейнай галаве ў новыя дызайны. 

Ірына кажа, што вы можаце пажадаць не афармляць сваю работу ў рамку – гэты ўзор можа быць выкарыстаны і для падушкі, ці для кніжнай вокладкі, ці яшчэ для чаго. “З гэтым узорам можна зрабіць і большую работу, зьбіраючы сегменты па схеме,” – спанукае яна вышывальніц.

У краіне, якая ўвабрала ў сабе ўсё багацьце сусьветных нацыянальных вышывальных традыцый, тутэйшыя майстрыхі могуць цяпер паспрабаваць сябе ў стварэньні работы, натхнёнай традыцыямі Беларусі.

Ірына расказвае, што прыехаўшы ў Канаду, яна адразу наведала вышывальныя крамы, і была вельмі засмучоная, што сярод мноства схемаў з традыцыйнымі вобразамі віктарыянскімі, кельцкімі, афрыканскімі, індзейскімі, украінскімі няма толькі беларускіх. І вось цяпер, па часе, яна прапануе канадыйскім майстрыхам свой беларускі дызайн для вышыўкі, каб далучыць яго да мазаікі канадыйкіх стыляў.

Крыніца – гэта гаючая вада

Крыніца – гэта моц ды жыццёвая энергія

Крыніца – месца сьвятое

Крыніца – гэта твая радзіма

Крыніца – гэта дух нашае Беларусі"

(Бачына 42)

"Зараз ты можаш адправіцца ў падарожжа ў духоўны сьвет Беларусі, каб акунуцца ў мудрасьць ейнага народу.

Беларусы вераць, што калі ў цябе ёсьць патрэба пагаварыць з Богам, ты маеш тры шляхі, каб зьвярнуцца да Яго. Па-першае, ты можаш пайсьці ў царкву ды памаліцца. Па-другое, ты можаш запаліць грамнічную сьвечку і таксама памаліцца. А трэці шлях дае магчымасьць табе вышыць тваю малітву, і падчас вышываньня ты можаш пагаварыць з Богам, бо вышыўка і ёсьць размовай з Богам.

Беларусы – гэта тыя, хто захаваў старажытнае сымбалічнае пісьмо Арыяў, ператварыўшы яго ў вышывальныя арнаменты. З пакаленьня ў пакаленьне перадавалі яны традыцыі, узоры і мудрасьць сваіх прабабак. Да сяньня яны вераць у старажытную ісьціну, што “пакуль твае рукі вышываюць, тваё сэрца размаўляе з Богам” і што вышываныя сымбалі ёсьць нашымі лістамі ў духоўны сусьвет."
                                                         Набыць схему на Etsy

        Іншыя публікацыі ў ANPT

Беларускі брэнд у Канадзе

2010 г.
Ганна Сурмач
у газеце "Наша Ніва"

"Я спадзяюся, што знаёмства канадцаў з беларускай культурай і літаратурай узбагаціць канадскую культуру. Вось дзеля гэтага я тут".

Так кажа пра сваю самаадданую дзейнасць на чужыне эмігрантка з Беларусі, шырока вядомая цяпер у беларускім замежжы і на Бацькаўшчыне беларуская мастачка, дызайнер, пісьменніца Ірына Варабей з Таронта.

Свой дадзены Богам талент і мастацкі густ Ірына найбольш ярка выявіла ў мастацтве вышыванкі. Яна здолела паказаць, што вышыванка можа быць не толькі рамяством, але і творам высокага мастацтва. Ірына з’яўляецца сябрам Таронтаўскай гільдыі вышывальніц і Канадскай асацыяцыі вышывальніц.

У Таронта штогод праводзіцца найбуйнейшы ў свеце фестываль рукадзелля CreativFestival, на які з’язджаюцца мастакі, дызайнеры, камерсанты з усяе Амерыкі і Еўропы. Ірына кажа, што заўсёды старалаcя не прапусціць такую падзею і была там кожны год у якасці наведніцы. Але на чарговым фестывалі, які праходзіў у Таронта 17–19 кастрычніка 2009, яна ўпершыню брала ўдзел у форуме як непасрэдная ўдзельніца,майстрыха-дызайнер. Адбылося гэта дзякуючы таму, што Ірына пачала супрацоўнічаць з вядомым у гэтай галіне мастацтва канадскім часопісам

A Needle Pulling Thread, гэтае выданне яна і прадстаўляла на Фестывалі.

І найбольш важна тое, што калекцыя вышыванак Ірыны выстаўлялася пад яе персанальным брэндам Spirit of Belarus («Дух Беларусі»).

Усе працы Ірыны заснаваныя на беларускіх вобразах і традыцыйных арнаментах. Яна не толькі вышывае, але і сама распрацоўвае схемы, па якіх робяцца вышыўкі. Звычайна, вышывальніцы карыстаюцца гатовымі схемамі, якія можна набыць у крамах. Ірыну непакоіла тое, што ў гэтых крамах можна пабачыць схемы на розныя сюжэты, але сярод іх няма нічога беларускага, хаця вышыванка з’яўляецца характэрнаю асаблівасцю беларускай культурнай традыцыі. Яна марыць пра тое, каб беларуская тэма набыла папулярнасць сярод вышывальніцаў, але дзеля гэтага, на яе думку, трэба стварыць устойлівы візуальны беларускі вобраз, і ім цалкам можа стацца беларуская традыцыйная сімволіка.

Цяпер мастачка працуе над тым, каб зрабіць свой брэнд больш папулярным, і ў яе гэта паспяхова атрымліваецца дзякуючы публікацыям пра яе творчасць на старонках згаданага вышэй часопіса A Needle Pulling Thread. Ірына прапануе канадскім майстрыхам беларускі дызайн для вышыўкі, каб далучыць яго да размаітасці канадскіх стыляў.

У вясновым выпуску часопіса за гэты год Ірынін праект быў пададзены пад загалоўкам Ripples on Water, a Spring («Кругі па вадзе. Крыніца») з такім каментаром: «У гэтым праекце майстрыхі могуць паспрабаваць свае іголкі ў беларускай вышыўцы, у традыцыйных стылях з Беларусі. Графічны, геаметрычны ўзор гэтай работы нагадвае нам мудрагелістасць тканых посцілак ды прыгажосць габеленаў 1800-х». Вось на такі высокі ўзровень паставіла канадскае прафесійнае выданне беларускае вышывальнае мастацтва, годна прадстаўленае свету нашай таленавітаю мастачкаю.

Ірыніны працы выкананыя не толькі ў тэхніцы «крыжык»; яна засвойвае іншыя тэхнікі і спрабуе нашыя беларускія ўзоры «перакласці» ў гэтыя іншыя тэхнікі. «Кругі па вадзе» выкананыя ў тэхніцы «чатырохстопнага баргела». У яе ёсць работы ў стылі «нітаграфікі» (Needlepoint), ёсць работа ў новай тэхніцы «вынітавання» (String Art). «Нітаграфіка» і «вынітаванне» — гэта ўласныя вынаходніцтвы мастачкі, назвы якіх яна таксама сама прыдумала. А вось «чатырохстопны баргела» — тут не толькі тэрмін, але і тэхніку новую прыдумала сама Ірына і гэтым канадкі і зацікавіліся, у гэтым якраз і ёсць элемент творчасці ў вышыўцы.

У наступным, ужо летнім выпуску часопіса канадцы падалі новы праект Ірыны Home Sense («Утульнасць хаты»). «Home Sense» — гэта пано з жыццярадасным трыпціхам, тэмаю якога з’яўляецца традыцыйная аздоба ўнутранага дызайну беларускай хаты, якая стварае ўтульнасць і атмасферу высокай духоўнасці чалавечага жыцця ў ёй. А ў больш агульным сэнсе — гэта тэма Беларусі і яе нацыянальнай адметнасьці. Да праекту пададзены адпаведны каментар: «…Народ гэтай краіны быў названы „белым“ за любімы колер сваіх адзенняў. Беларусы не фарбавалі сваіх даматканых вырабаў, ім падабаўся натуральны выгляд роднага ільну, які, чым болей яго мылі, тым бялейшым рабіўся. Адно што яны ўпрыгожвалі свае белыя адзенні ды посцілкі чырвонай вышыўкай. Белы ды чырвоны колеры, што праз стагоддзі захоўваліся ў традыцыйнай вышыўцы, зрабіліся для беларусаў складнікам іх нацыянальнага багацця, што і прадстаўлена ў іхным нацыянальным сцягу».

Рэдакцыя часопіса A Needle Pulling Thread паведаміла сваім чытачам, што ў восеньскім нумары будуць змешчаныя новыя прывабныя схемы вышыванак у тэхніцы нітаграфікі ад Ірыны Варабей.

Сама Ірына так ацэньвае свае пададзеныя у гэтым салідным выданні праекты пад адмысловым беларускім брэндам Spirit of Belarus:

«Мае работы — гэта толькі спроба першай выведкі ў гэтым моры сучаснага вышывальнага мастацтва, улучэння ў яго беларускай адметнасці, каб свет яе заўважыў, ацаніў, прыняў у сваю супольнасць. Я ведаю, што за мной прыйдуць іншыя, больш таленавітыя, творчыя, маладыя і дзёрзкія і давядуць свету, што вышывальніцкая Беларусь жыве. Ёй ёсць што паказаць: цудоўныя па прыгажосці, фантастычныя па складанасці, мудрагелістыя ды загадкавыя і ў той жа час асвечаныя ўсім духоўным жыццём нашых продкаў — нашы беларускія арнаменты. Тут бязмежнае поле для даследаванняў навукоўцаў, а нам, майстрыхам (майстрам), — для натхнення ды рэалізацыі сваіх творчых памкненняў.
Давайце падымем наш брэнд так высока, каб яго сапраўды было відаць адусюль!»

Варта адзначыць, што замежны свет ужо меў магчымасць ацаніць прыгажосць беларускага вышывальніцтва, і сёння шмат хто, напрыклад, з амерыканцаў мае ў сябе дома падораныя ім беларусамі вышыванкі і аздобленыя вышыванымі беларускімі ўзорамі побытавыя рэчы, зробленыя таленавітаю майстрыхаю-вышывальніцаю Юляю Андрусішын. Успамінаецца мне, як некалі прыгожыя беларускія вышыванкі паказвалі мне беларускія жанчыны ў Кліўлендзе. Шмат што з гэтага багацця ўжо страчана і страчваецца далей, а не знаходзіцца ў музеях, дзе ім належыць быць.

Ірына Варабей звяртаецца з заклікам захаваць і падтрымаць зробленае ў беларускім замежжы да беларускіх майстрых і на Бацькаўшчыне, дзе мастацтва вышыванкі год за годам прыходзіць у заняпад, не шануецца і не падтрымліваецца моладдзю. Я належу да пасляваеннага пакалення і мне давялося расці на Бацькаўшчыне тады, калі яшчэ былі жывыя традыцыі вышыўкі, ткацтва. Разам з маці я сядала за кросны, сукала цэўкі, фарбавала ніткі. Памятаю, што маёй найбольшаю мараю тады было навучыцца вышываць «крыжыкам» ды «гладдзю», а найбольш мне хацелася купіць у краме не цукеркі-«падушачкі», а рознакаляровыя ніткі мулінэ для вышыўкі. Ці ёсць сёння ў Беларусі дзяўчаты, што маюць такія мары? Адгукніцеся і падтрымайце тую наватарскую працу, якую распачала ў далёкай Канадзе таленавітая беларуская мастачка, каб нашу з вамі Бацькаўшчыну пазнавалі ў шырокім свеце і каб мы ўзбагацілі сусветную культуру сваімі нацыянальнымі здабыткамі.

Ганна Сурмач

 ў газеце "Наша Ніва"

2010 г.

Размова з Ірынай Варабей рэдактаркі канадскага часопіса "ANeedle Pulling Thread" Карлы Каноніка (Carla Canonico):